Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2011

ΙΒ’ ΑΙΩΝ ΠΡΩΙΜΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΣ

Από τό πρός ἔκδοσιν βιβλίο "Βυζαντίου Πάνθεον". Κεφάλαιο: "Βυζαντινῶν λογίων Πάνθεον". Είσαγωγή στό ὑποκαφάλαιο "ΙΒ' ΑΙΩΝ".




Ἡ «Ἀναγέννησις» ἄρχισε στήν Δύσι, κατά τόν ιστ’ αἰώνα.
Ὁ Ἑλληνισμός τῶν Μέσων Χρόνων τήν πραγματοποίησε τόν ιβ’ αἰώνα= τέσσερις αἰῶνες νωρίτερα.
Πέραν τῆς χρονικῆς, ὑπάρχει καί ἄλλη διαφορά. Ἡ «Ἀναγέννησις» γιά τήν Δύσιν, ἦταν ἡ ἔξοδός της ἀπό τό βαθύ σκότος δέκα αἰώνων.
Ὁ Μέσος Ἑλληνισμός δέν ἔζησε σκοτεινούς αἰῶνες.
Τό Βυζάντιο δέν ἐγνώρισε Μεσαίωνα. Ἡ «Ἀναγέννησις» τοῦ ιβ’ αἰῶνος εἶναι ἡ κορύφωσις μιᾶς συνεχοῦς πνευματικῆς πορείας. Ἡ κορύφωσις ἔγκειται στό ὅτι ἡ πορεία γίνεται πιό δημιουργική, ἀνοίγει νέους δρόμους, πρωτοτυπεῖ.
Ἕως τότε, ἡ ἑλληνολατρεία ἐξεδηλώνετο ὡς φύλαξις πνευματικῶν θησαυρῶν, μελέτης καί διαδόσεώς των. Τώρα ἀντιμετωπίζεται ὡς ἀφετηρία γιά πρωτότυπη δημιουργία.
Αὐτό, ἐνῶ ἡ Αὐτοκρατορία ὑποχρεώνεται σέ πολυμέτωπο ἀγώνα. Ἀντιμετωπίζει Δύσι καί Ἀνατολή. Μάχεται κατά παπικῶν, Ἰταλῶν, Νορμανδῶν, Γάλλων, Ἱσπανῶν, Βογομίλων καί ταυτοχρόνως κατά Τούρκων, Σέρβων, Οὕγγρων, Πετσενέγων, Δαλματῶν, Β’καί Γ’Σταυροφοριῶν.
Τό 1176 οἱ Ἕλληνες ἡττῶνται στό Μυριοκέφαλο μέ συνέπεια τήν ὁριστικοποίησιν τῆς παρουσίας τῶν Τούρκων στήν Μ. Ἀσία.
Ἡ Αὐτοκρατορία τρίζει. Ὑπονομεύεται ἀπό δύο δεινά:
Τήν ἀντικατάστασιν τοῦ ἐθνικοῦ στρατοῦ, ἀπό μισθοφόρους.
Τήν ἐκχώρησιν οἰκονομικῶν δικαιωμάτων σέ Δυτικούς.


Ἀναδεικνύονται σημαντικές μορφές τοῦ πνεύματος.
• Ἀπό τήν αὐτοκρατορική οἰκογένεια: Ἄννα Δαλασσηνή (μητέρα τοῦ Ἀλεξίου Α’ Κομνηνοῦ). Ἀλέξιος Α’. Ἄννα Κομνηνή (θυγατέρα τοῦ Ἀλεξίου Α’). Νικηφόρος Βρυέννιος (σύζυγος τῆς Ἄννας). Ἰσαάκιος (ἀδελφός τοῦ Ἀλεξίου Α’). Μανουήλ Α’, Αὐτοκράτωρ καί ἡ γυναικαδελφή του Εἰρήνη (περί αὐτῶν βλέπε στό κεφ. «Ἐλλόγιμοι βασιλεῖς»).
• Ἱστοριογράφοι. Εἶναι ἡ κατ᾿ ἐξοχήν ἐποχή τους. Ἰωάννης Κίνναμος. Θεοφύλακτος Ἀρχιεπίσκοπος Ὀχρίδος. Γεώργιος Κεδρηνός. Ἰωάννης Ζωναρᾶς. Κων/νος Μανασσῆς. Μιχαήλ Γλυκᾶς. Εὐστάθιος ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης. Νικήτας Ἀκομινᾶτος. (Περί αὐτῶν βλέπε στό κεφ. «Ἱστοριογράφοι»).
• Ἀρχαιογνωσία. Κυρίαρχη μορφή ὁ Εὐστάθιος, ἀρχιεπίσκοπος Θ/νίκης, παγκοσμίως ἀνεγνωρισμένος ὡς ἄριστος σχολιαστής Ὁμήρου καί Πινδάρου (βλέπε στό Ὀρθοδοξίας Πάνθεον). Ὁ πρῶτος πού χρησιμοποιεῖ τό «Ἕλλην» ὡς ἐθνικόν προσδιορισμόν. Δηλώνει «ἀνήκω εἰς τό ἑλληνικόν ἔθνος».
Καί ὁ Μιχαήλ Ἀκομινᾶτος, ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν, λαμπρός διανοούμενος, ἀπορρίπτει τόν ὅρον «Ρωμαῖος» καί τόν ἀντικαθιστᾶ μέ τό «Ἕλλην». Τά ἔργα του πλημμυρίζουν ἀπό ἀρχαιογνωσίαν καί ἀρχαιολατρείαν (βλέπε Ὀρθοδοξίας Πάνθεον).
Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τά ἔργα τοῦ ἀδελφοῦ του, Νικήτα.
Μέγας ἑλληνολάτρης καί ὁ Ἰωάννης Τζέτζης.
• Λογοτεχνία. Κυριαρχεῖ ὁ Θεόδωρος Πρόδρομος (Πτωχοπρόδρομος).
Ἀκμή τῆς τέχνης. Σπουδαῖα ἔργα ἑλληνοβυζαντινῶν ἀρχιτεκτόνων, ζωγράφων, ψηφιδοθετῶν: Ἀνάκτορον Βλαχερνῶν καί ναός τοῦ Παντοκράτορος στήν Κ/λι. Διακόσμησις τοῦ ναοῦ τῆς Γεννήσεως, στήν Βηθλεέμ (λατινοκρατούμενη).
Κτίρια καί μωσαϊκά στήν νορμανδοκρατούμενη Σικελία.
Τοιχογραφίες σέ Καππαδοκία, νότια Ἰταλία, Κίεβο, Ρωσία (Τσέρνογκοφ, Νόβγκοροντ).
Ἀριστουργήματα σέ ἀγγεῖα, μέταλλο, ἐλεφαντόδοντο, πολύτιμους λίθους.
«Ἡ δημιουργική δύναμις τῆς Αὐτοκρατορίας, ἔφθασε, κατά τόν ιβ’ αἰώνα, στό ἀπόγειό της».
( G. Duthuit: «Byzance et l’ art du XIV siècles)
***

1 σχόλιο:

  1. KΥΡΙΕ ΓΕΩΡΓΑΛΑ ΜΑΚΑΡΙ ΝΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΤΕ ΣΥΝΤΟΜΑ ΌΛΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΣΕΙΡΑΣ "ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ" ΚΑΙ Ό,ΤΙ ΈΧΕΤΕ ΚΑΤΑ ΝΟΥ... ΕΠΙΣΗΣ ΜΑΚΑΡΙ ΝΑ ΓΡΑΦΑΤΕ ΈΝΑ-ΤΟ ΠΟΛΥ ΔΙΤΟΜΟ- ΈΡΓΟ ΌΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ... ΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΠΟΙΟ ΤΕΤΟΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΟ ΠΟΝΗΜΑ, ΘΑ ΕΠΙΘΥΜΟΥΣΑ ΝΑ ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΕ... ΔΕ ΜΙΛΩ ΦΥΣΙΚΑ ΓΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ-ΠΧ ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ-ΑΛΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΕ 1 ΜΕ 2 ΤΟ ΠΟΛΥ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή